HOAN HÔ VIỆC TRẢ LẠI TÊN CHO ĐẤT NƯỚC

BÙI VĂN BỒNG

               Đang trong quá trình lấy ý kiến rộng rãi trong nhân dân về Sửa đổi Hiến pháp năm 1992, một tin vui làm phấn chấn lòng người: Ngày 12/4, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 trình Thường vụ Quốc hội dự thảo Hiến pháp mới cùng báo cáo giải trình việc tiếp thu ý kiến nhân dân. Điều 1 dự thảo tiếp thu, bên cạnh cách viết cũ tên nước là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, xuất hiện phương án mới, phản ánh chính xác hình thức chính thể và chủ quyền quốc gia về lãnh thổ: “(1) Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa, độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời. (2) Tên nước là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”.

Việc này, Myanmar đã làm cách đây 25 năm. Tên gọi đầu tiên của nước này là Liên bang Myanmar: 1948-1974. Đến năm 1974, theo hướng mà Trung Quốc “vạch ra” và cũng tin vào mô hình Trung Quốc đã ‘chỉ giáo”, Liên bang Myanmar đổi tên nước là Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Liên bang Myanmar: 1974-1988 (trước Việt Nam với tên gọi như thế này 2 năm). Chỉ 14 năm sau, thấy mô hình phát triển XHCN theo “hướng đạo” của Trung Quốc làm cho đất nước ngày càng chậm phát triển, Myanmar lại quyết định đổi lại tên gọi như cũ là: Liên bang Myanma: 1988-2010, rồi Cộng hòa Liên bang Myanma: 2010-nay

                Kể từ khi lên làm Tổng thống Myanmar vào ngày 30/3/2011, ông Thein Sein đã thực hiện nhiều biện pháp cải cách khá mạnh dạn: trả tự do cho hàng trăm tù nhân chính trị, tổ chức bầu cử Quốc hội bổ sung cho phép lãnh tụ đối lập Suu Kyi tham gia, nới lỏng sự kiểm soát của công an, bãi bỏ luật kiểm duyệt báo chí, các công dân có quyền đình công và biểu tình…

                Ngày 19/6/2012, Tổng thống Thein Sein đã đưa ra một chương trình cải cách mới, đặt kinh tế vào trọng tâm. Giới quan sát gọi nó là “làn sóng cải cách lần thứ hai”, với mục tiêu đạt mức tăng trưởng 7,7% trong 5 năm tới bằng cách thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Chính phủ sẽ tư nhân hóa một số lĩnh vực kinh tế hiện nay do nhà nước kiểm soát 100%.

              Tổng thống Thein Sein - gương mặt “thiện” mà giới quân nhân lựa chọn - đang nỗ lực đưa chương trình cải cách của ông đi đúng quỹ đạo bằng một cuộc cải tổ nội các ngày 27/8, đã có sự thay đổi 6 thành viên nội các, nhiều nhân vật theo xu hướng cách tân được cử vào những vị trí then chốt, đặc biệt liên quan hai lĩnh vực kinh tế và giải quyết các xung đột sắc tộc. 2 nhân vật bảo thủ từ chức. Chưa kể trước đó, một phó tổng thống đã từ chức. Một số người thuộc xã hội dân sự được đưa vào chính phủ, trong đó bao gồm một người được bổ nhiệm làm cố vấn kinh tế để đảm nhiệm một vai trò rất quan trọng.

                 Ngoài ra, chính phủ nước này đã quyết định xóa tên 2.082 trong tổng số 6.165 người khỏi “danh sách đen”, gồm các nhân vật thuộc các công ty và cộng đồng truyền thông, vốn bị chính phủ cấm hoạt động trước đây. Trong số này còn có những người Myanmar đang sinh sống ở nước ngoài nhằm khuyến khích và tạo điều kiện để họ về nước tiếp sức cho cải cách.

               Việc Myanmar trả tự do cho các tù nhân chính trị và đưa nhân vật đối lập Suu Kyi tham chính là động thái thuyết phục Liên minh châu Âu (EU) ngừng áp đặt nhiều lệnh cấm vận chống Myanmar kể từ hồi tháng 4. Ngày 11/7, Mỹ tuyên bố nới lỏng các lệnh trừng phạtMyanmar, qua đó cho phép các công ty của Mỹ đầu tư và cung cấp các dịch vụ tài chính cho quốc gia Đông Nam Á này. Tuy nhiên, Tổng thống Thein Sein kêu gọi các nước bãi bỏ những hạn chế tài chính đối với Myanmar để tạo ra cú huých cho nền kinh tế điêu tàn của nước này.

                                                       *           *           *

             Sau đây là bài đăng trên báo Pháp luật thành phố Hồ Chí Minh ngày hôm qua, Thứ Bảy – 13/4/2013:

Thêm phương án về tên nước:

 Việt Nam Dân chủ Cộng hòa        

* Nghĩa Nhân

                Qua tổng hợp ý kiến người dân về dự thảo sửa đổi Hiến pháp, có thêm phương án mới là lấy lại tên nước thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc tuyên ngôn độc lập. 

                Ngày 12/4, Ủy ban dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 trình Thường vụ Quốc hội dự thảo Hiến pháp mới cùng báo cáo giải trình việc tiếp thu ý kiến nhân dân. Với nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau, ban soạn thảo để ngỏ bằng cách trình hai phương án.

                Cụ thể, Lời nói đầu giờ được diễn đạt theo hai phương án. Trong đó, một phương án ngắn gọn, súc tích, dài không quá 180 chữ, khẳng định quyền lập hiến thuộc về nhân dân. Liên quan đến quyền lập hiến của nhân dân, điều cuối cùng của dự thảo, bên cạnh quy định cũ có thêm phương án mới: “Hiến pháp được thông qua khi có ít nhất 2/3 tổng số đại biểu Quốc hội biểu quyết tán thành và phải được trưng cầu dân ý”.

            Điều 1 dự thảo tiếp thu, bên cạnh cách viết cũ tên nước là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, xuất hiện phương án mới, phản ánh chính xác hình thức chính thể và chủ quyền quốc gia về lãnh thổ: 

“(1) Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hòa, độc lập, có chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ, bao gồm đất liền, hải đảo, vùng biển và vùng trời. 

(2) Tên nước là Việt Nam Dân chủ Cộng hòa”.

              Phương án này thể hiện ý kiến nhiều tầng lớp nhân dân, cho rằng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa là tên gọi gắn liền với sự ra đời của chính thể cộng hòa đầu tiên ở Việt Nam, là thành quả của Cách mạng Tháng Tám, đã được long trọng tuyên bố với nhân dân và toàn thế giới qua bản tuyên ngôn độc lập do Chủ tịch Hồ Chí Minh tuyên đọc ngày 2/9/1945. Tên gọi ấy được khẳng định trong Hiến pháp 1946, 1959 và chỉ được thay đổi bởi Hiến pháp 1980. Về mặt pháp lý, đến thời điểm này, tên gọi Việt Nam Dân chủ Cộng hòa được sử dụng nhiều hơn so với tên nước hiện nay.

              Bên cạnh việc làm rõ hơn trách nhiệm của Đảng, quyền giám sát của nhân dân với Đảng, khoản 1 Điều 4 dự thảo mới có thêm phương án diễn đạt khái quát, cô đọng về vai trò lãnh đạo của Đảng: “Đảng CSVN là lực lượng lãnh đạo Nhà nước và xã hội”. Các nội dung khác thuộc về bản chất, nền tảng tư tưởng của Đảng đã thể hiện đầy đủ trong Cương lĩnh, Điều lệ Đảng và các văn bản khác, không cần đưa vào Hiến pháp như dự thảo hiện tại. Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cho rằng, cách diễn đạt này sẽ giúp Hiến pháp mới ổn định hơn, bền vững hơn, tránh phải sửa đổi 5-10 năm một lần mỗi khi văn kiện Đảng có điều chỉnh mới.

              Cũng liên quan đến vấn đề Đảng trong Hiến pháp, dự thảo tiếp thu ở Điều 70 về nghĩa vụ của các lực lượng vũ trang xuất hiện hai phương án mới. Một là giữ nguyên, khẳng định các lực lượng vũ trang phải trung thành, bảo vệ tổ quốc và nhân dân. Phương án khác có thêm chủ thể Đảng Cộng sản Việt Nam nhưng đứng sau tổ quốc và nhân dân.

                Chương II về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân cũng tiếp thu ý kiến đóng góp phong phú của nhân dân. Theo đó, Điều 15 quy định quyền con người, quyền công dân chỉ có thể “bị hạn chế ở mức độ cần thiết trong trường hợp khẩn cấp” vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, đạo đức, sức khỏe cộng cồng và chỉ “theo quy định của luật”.

               Dự thảo tiếp thu cũng làm rõ hơn trách nhiệm của Nhà nước và những bảo đảm của Nhà nước để các quyền cơ bản của người dân là hiện thực và khả thi. Chẳng hạn, quyền sống (Điều 21) có thêm phương án bổ sung nội dung: “Hình phạt tử hình cho đến khi chưa được bãi bỏ, chỉ được áp dụng đối với những tội phạm đặc biệt nghiêm trọng do luật định”. Các quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, tiếp cận thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình (Điều 26) được bổ sung: “Trình tự, thủ tục thực hiện các quyền này do luật định”.

              Trong các điều khoản hiến định về quyền con người, nguyên tắc suy đoán vô tội được thể hiện rõ ràng hơn ở Điều 32 dự thảo tiếp thu: “Người bị buộc tội được coi là vô tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của tòa án đã có hiệu lực pháp luật”.

Điều 39 dự thảo tiếp thu thể hiện sự bình đẳng của mọi người trong vấn đề hôn nhân, không phân biệt giới tính khi quy định: “Mọi người đủ tuổi do luật định có quyền kết hôn”. Từ đây mở ra khả năng xem xét, thừa nhận quyền cơ bản cho cả người đồng giới, lưỡng tính, chuyển giới.

-----------------

***  Trên cơ sở báo cáo về việc tiếp thu ý kiến nhân dân đóng góp cho Hiến pháp của Ủy ban Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, ngày 12/4, Thường vụ Quốc hội đã họp, tham gia thêm ý kiến. Vì tính quan trọng của nó, bản dự thảo tiếp thu này sẽ tiếp tục được hoàn thiện, để Ban chấp hành Trung ương tại Hội nghị lần thứ 7 tới thảo luận, góp ý trước khi đưa ra Quốc hội thảo luận tiếp tại kỳ họp vào cuối tháng 5.

Tinh thần là tất cả vấn đề lớn của Hiến pháp, còn ý kiến khác nhau thì Dự thảo sửa đổi Hiến pháp cũng phải đưa ra các phương án khác nhau để toàn Đảng, toàn dân tiếp tục thảo luận cho đến khi Quốc hội quyết định, thông qua Hiến pháp mới tại kỳ họp cuối năm.

*** Liên quan đến vấn đề thu hồi đất, Điều 58 dự thảo tiếp thu không còn quy định thu hồi đất với cả “dự án phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, bổ sung nguyên tắc “thu hồi, bồi thường phải công khai, minh bạch, công bằng và do luật định”.
N.N (Theo Pháp luật T.p HCM)