LÝ QUANG DIỆU
Nhiều người đặt nhiều kỳ
vọng vào Việt Nam khi nước này quyết định cải cách theo hướng thị
trường tự do vào những năm 1980, tức là chỉ vài năm sau khi Trung Quốc thực
hiện bước đi tương tự. Đổi Mới, hay “thay đổi để chuyển sang cái mới” theo cách
nói của người Việt Nam, lúc đầu có triển vọng. Một trong những hành
động đầu tiên là nước này giao đất sở hữu tập thể theo thuyết xã hội chủ nghĩa
đến cá nhân người nông dân.
Việc này dẫn đến sản lượng nông nghiệp tăng vượt trội chỉ trong vài
năm. Nhiều người cả trong nước lẫn ngoài nước đã nghĩ rằng nước này đang đi
đúng hướng. Sự thực là những người biết đến sự đổi mới của Trung Quốc
mang đến những thành công về kinh tế đáng kinh ngạc , mà nghĩ rằng
Việt Nam cũng phát triển theo con đường tương tự, là những người
không theo dõi Việt Nam một cách sát sao.Khí thận trọng đánh giá thì ta thấy có gì không ổn. Quan điểm
cá nhân của tôi về đổi mới ở Việt Nam đã thay đổi nhiều, không còn
lạc quan như những lần đầu tôi mới thăm nước này những năm 90. Giờ đây
tôi tin rằng những nhà lãnh đạo cộng sản Việt nam kỳ cựu không thể khai phá nổi
tư duy xã hội chủ nghĩa cố hữu. Ban đầu họ đồng ý thuận theo con đường cải cách
bởi vì họ nhận thấy nước này chẳng còn lối đi nào khác. Nhưng kể từ đó
đến nay họ không có tiển triển gì thêm khi kiên định cải cách hệ thống như ở
Trung Quốc. Những vị “lão thành cách mạng” này làm cho
Việt Nam trì trệ . Chỉ khi những vị này không còn thì
Việt Nam mới có thể có đột phá theo hướng hiện đại hóa.
Một trong những kinh nghiệm
mới đây khi tôi đi thăm nước này có thể minh họa những vật cản mà
Việt Nam đang gặp phải. Tôi gặp gỡ một số quan chức dân sự và quân sự ,tôi nhắc họ những vấn đề mà công ty Singapore vướng phải khi triển
khai dự án khách sạn ở Hồ Tây Hà Nội. Khi công ty này bắt đầu việc đóng
cọc, hàng ngàn dân làng đến yêu cầu bồi thường ô nhiễm tiếng ồn. Để tránh phí
tổn gia tăng, công ty này đã phải chuyển sang phương pháp làm móng bằng
bắt vít vì phương pháp này gây ít tiếng ồn hơn. Lần này vị quan chức,
người đã duyệt dự án, đến và nói “chúng tôi không cho phép phương án này” . Rõ
ràng là có sự thông đồng giữa quan chức này với những người dân bốc đồng kia.
Tôi nói rõ với lãnh đạo Việt Nam rằng, hành động như vậy là phản tác dụng.
Tôi khuyên họ là nếu các anh muốn khai phóng thì hãy nghiêm túc thực hiện.
Họ trả lời một cách ba phải, điều đó cho thấy họ nửa vời khi thực hiện cải
cách. Họ không hiều rằng một nhà đầu tư hài lòng sẽ mang đến nhiều nhà đầu tư
khác. Ý định của họ là khi đã phục kích được một nhà đầu tư , sẽ là cơ hội để
họ vắt kiệt anh ta nhiều nhất có thể. Các nguyên lão lên lon trong hệ
thống đảng là nhờ cuộc chiến và hiện giờ chiếm giữ các vị trí trong chính
quyền. Thật không may là họ thăng quan tiến chức không phải vì họ giỏi
giang trong quản lý kinh tế hay có tài năng quản trị. Họ thăng tiến vì
đào hầm từ bắc vào nam trong hơn 30 năm.
Việt Nam có điểm
chung với Trung Quốc trong quá trình khai phóng cải cách là các quan chức tham
nhũng. Các cán bộ đảng , người coi mình sẽ được hệ thống chăm sóc, đột
nhiên chứng kiến những người ngoài đảng giàu có lên nhanh chóng. Họ vỡ
mộng và trở nên tham lam , ví như cán bộ hải quan nhập lậu xe hơi để họ có thể
được chia phần. Cái mà họ khác với Trung Quốc là không có lãnh tụ dạng
Đặng Tiểu Bình, người có địa vị tuyệt đối trong hệ thống Đảng và có niềm tin
kiên định rằng chỉ có cải cách mới là cứu cánh. Nguyên nhân
lại chính là do cuộc chiến Việt Nam. Trong khi những đồng chí Trung Cộng
xoay sở hàng thập kỷ để thử nghiệm các kinh nghiệm quản trị trong thời bình,
rút ra luận điểm xem cách nào thì tốt cách nào không tốt và điều chỉnh niềm tin
và ý thức hệ khi thực hành, Việt Cộng lại bị tắc trong cuộc chiến tranh du kích
đẫm máu với Hoa Kỳ, nên họ chẳng biết gì về trị quốc. Ngoài ra, hầu hết
các thương gia thành đạt ở Nam Việt Nam, những người rất thông thạo vận hành
chủ nghĩa tư bản, đều rời bỏ Việt Nam những năm 1970.
Người Việt là giống người
năng động và tài giỏi ở Đông Nam Á. Học sinh đến Singapore theo dạng học bổng
Asean rất nghiêm tục học hành và đậu thứ hạng cao nhất. Với giống người
thông minh như vậy, quả thật đáng tiếc là họ lại thiếu tiềm năng. Hy
vọng rằng sau khi hết lớp người trải qua cuộc chiến, giới trẻ sẽ kế nhiệm, họ
sẽ thấy Thái Lan đã thành công ra sao và họ sẽ bị thuyết phục bởi mức độ quan
trọng của thị trường tự do.
Hỏi: Việt Nam có
vấn đề lớn với Trung Quốc về tranh chấp lãnh thổ trên biển Đông. Và ở cuộc họp
bộ trưởng Asean năm 2012, khi các nước không thể ra thông cáo chung lần đầu
tiên sau 45 năm, Việt Nam là nước tranh cãi chính với Trung Quốc
Đáp: Họ không thể có được
sự hỗ trợ từ Asean để bảo vệ lập trường của mình bởi vì người Trung Quốc đã đàm
phán riêng rẽ với Malaysia và Brunei với những tranh chấp
nhỏ hơn. Nhưng tranh chấp chủ yếu, cái tranh chấp này mới là vấn đề, lại
từ phía Việt Nam
Hỏi: Điều đó cho
thấy Trung Quốc có thể chia rẽ Asean về vấn đề này
Đáp: Nó cho thấy người Trung
Quốc giỏi thế nào. Họ đã giải quyết với các ngoại bang, với các bộ lạc
man di từ hàng ngàn năm nay và họ biết rằng phải xử từng đối tượng một, tránh
để chúng kết liên minh và họ không phải đối đầu với một nhóm. Họ chơi
nhóm kia từng người một.
Hỏi: Việt Nam đang
xúc tiến quan hệ với Hoa Kỳ, điều đó có làm cân bằng hơn với Trung Quốc?
Đáp: Đúng vậy, bộ trưởng
quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta đã đến Cam Ranh năm 2012. Có thể có lợi nếu
có người Mỹ tham gia vào tranh cãi về quần đảo Hoàng Sa nhưng tôi không nghĩ
người Mỹ và người Hoa sẽ đối đầu trực diện. Điều tốt nhất
Việt Nam có thể hy vọng là nộp hồ sơ lên Ủy Ban Công Ước Luật Biển
Liên Hợp Quốc(UNCLOS) về nhưng tranh chấp.
Hỏi: Cũng có tin là
Việt Nam sẽ mua vũ khí của Mỹ
Đáp: Tôi không ngạc nhiên,
Người Mỹ đang gần hơn người Trung Quốc. Và người Mỹ có vũ khí hiện đại hơn
người của Trung Quốc
Hỏi: Ông có nghĩ
rằng Asean có thể sẽ bỏ nghị trình về tranh chấp lãnh hải Biển Đông trong các
cuộc họp thượng đỉnh săp tới
Đáp: họ đã làm như vậy. Đáng
lẽ ra phải có bộ quy tắc ứng xử (COC) nhưng nó đang bị phá.
(Nguồn: XHDS)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét