Đổi…

Bài viết của tác giả Phạm Ngọc Cương (Toronto, Canada) góp bàn về việc sửa đổi hiến pháp

1. “Nước đến chân…”

Có dám mở toang mắt nhìn nhận hay chỉ lơ láo hé mắt liếc theo thì đảng cũng không giấu nổi nỗi lo lắng khi các cơn sóng bất mãn đang dâng cao ngất trong quần chúng; từng giây từng phút gây an nguy cho sự tồn vong sinh mệnh chính trị của đảng. Đổi hiến pháp lúc này cũng trước nhất là nhằm cứu nguy cho đảng.

2. Phá cách

Dù mang nhiều nghĩa trong tiếng Việt, đổi luôn cần được tiến hành lương thiện và công bằng. Nếu đảng chỉ thích dứ hờ một ngón út quyền lực của mình ra  mong nhận vơ tính chính danh nhất thời từ quảng đại quần chúng thì đảng cũng sẽ chỉ nhận lại từ quần chúng một cái bánh vẽ ủng hộ quyền lực mà thôi. Một sự trao qua đổi lại tạm bợ, giả dối thật vô nghĩa vào lúc nguy khốn này.

3. “Treo đầu dê bán thịt chó”

Vì sao một nước cần hiến pháp? Một thể chế xiển dương đức trị, hay độc tài trị, hay bạo lực (cảnh sát, quân đội, dân phòng…) trị thì không cần theo đuổi việc nhào nặn, chế tác một bản hiến pháp nghiêm túc làm gì. Một việc thừa! Chẳng phải bấy lâu nay Hiến pháp (dù do đảng đúc sẵn) vẫn luôn nem nép ép mình ngồi co ro một xó, còn quyền bính luôn vênh váo tung tẩy cùng các nghị quyết của TWĐ, ý kiến của BCT, của các cụ, của anh ba, anh tư, anh năm , anh sáu…đó sao? Dẫu chỉ thị miệng mà uy lực đâu có kém cạnh các chiếu chỉ vua ban ngày trước.

4. Bồn cầu

Xin lỗi, hiến pháp không phải cái bồn cầu mà cứ… thải bừa vào đó mọi thứ thực tiễn lịch sử đã xác quyết là rác rưởi. Một dân tộc, dù muộn, nhưng khi đã nhận ra con đường pháp trị là xu thế phát triển tất yếu thì phải mang  thành tâm, thiện chí và hội đủ khả năng mới mong đẻ ra một bản hiến pháp nghiêm túc cho mình. Mà đó mới chỉ là lát viên đá, viên gạch đầu. Cần có  dũng khí và quyết tâm chính trị dài lâu mới lát nổi hết con đường dân chủ pháp trị ngõ hầu đưa đất nước đến nền hoà bình thịnh trị.

5. Bệ thờ

Hiến pháp, nếu cần phải viết, theo đúng ý nghĩa thực tiễn của nó không phải là nơi kê kích tủ thờ, gia phả, tri ơn, hoằng dương công đức liệt tổ liệt tông (ở ta có thể hiểu là công ơn đảng, bác, cách mạng…)

Hiến pháp hiện đại là một công cụ pháp trị mẫu mực hướng về việc giải quyết thoả đáng, đồng bộ về tổng thể các mối tương tác, sự vận động và khuynh hướng phát triển giữa quyền lực quốc gia và từng cá nhân trong xã hội dân sự lành mạnh. Là sự định hình thông minh quốc pháp cho ngôi nhà chung mai sau chứ không phải là nơi vinh danh, xác tín ơn huệ của các chuẩn mực cổ hủ lỗi thời.

6. Bày đồ hàng- bánh vẽ

Hiến pháp, khi được thông qua thường cùng lúc phải ôm vào mình hai trọng trách là hướng đến việc ổn định nhanh chóng xã hội hiện tại cùng xác định khung pháp lý vững bền, lý tưởng cho mai sau. Vì vậy, nó phải gồm vừa sự sán lạn của chất uyên bác, hàn lâm của tầm nhìn chiến lược lại vừa có tính phổ thông tức thời cho đại chúng. Các học giả, nhân sỹ, trí thức lớn thường có viễn kiến hơn người và từ lâu đã góp ý thật tâm huyết và tích cực trong việc soạn thảo văn bản này. Nhưng lẽ của đời, thường là cái gì không hoặc chưa liên quan trực tiếp đến tôi thì tôi không mấy quan tâm lắm đến nó nên hiến pháp để không bị quần chúng ngờ vực, xa lánh, hoặc tẩy chay thành cô đơn rất nên được quảng đại quần chúng thông hiểu và phúc quyết. Như cái tinh thần, khí phách phải được thổi vào một cơ thể sống mới tạo ra sức mạnh. Vì vậy cần có đủ quĩ thời gian cho tranh luận, trao đổi, giải thích, thương lượng, thoả hiệp, quảng bá để quan chức, đảng viên, nhân dân nhận thức được đủ các góc cạnh mà các bản dự thảo hiến pháp bao phủ.

Vì sao kỳ đổi hiến pháp này lại chưa được sự quan tâm sâu rộng và sôi nổi của quần chúng? Vì quần chúng từ lâu cũng bứ bánh vẽ rồi. Bấy lâu nay có hiến pháp mà thấy cũng như không. Chẳng khác gì món đồ hàng con nít bày chơi cho đẹp mà thôi.

7. Đừng kéo dài kiếp “thân lừa ưa nặng”

Lý luận đảng luôn khẳng định là cần phải tuân theo các qui luật phát triển khách quan, nhưng trong hành động luôn điên rồ ghì chặt các giáo điều chủ quan duy ý chí. Câu chuyện dài kiên trì nền kinh tế kế hoạch hoá XHCN đã thủ tiêu sức sản xuất của cả dân tộc mấy thập kỷ liền.

Khi gồng mình ôm trọn quyền sở hữu nhà nước về đất đai, giành độc tôn quyền lực, né tam quyền phân lập, không cho đa nguyên đa đảng, ra báo chí tư nhân cùng ngăn cản các quyền tự do cơ bản nhất của kiếp làm người mà hầu như  nhân loại tiến bộ đã được hưởng từ lâu như quyền tự do về ngôn luận, tôn giáo, lập hội… chỉ càng khiến cho đa số đảng viên cũng như toàn dân phờ phạc về thể chất, ngu ngơ về tinh thần, rơi sâu vào lẩn quẩn và tụt hậu.

8. Tình tự dân tộc

Cái gì làm cho đảng tồn tại đến ngày hôm nay?

Chắc đó là tinh thần dân tộc của đa số lãnh đạo và đảng viên trong đảng. Có tinh thần giành cho được độc lập dân tộc nên mới có Điện Biên Phủ. Có tinh thần dân tộc phải thống nhất nên mới có cả triệu sinh mạng ngã xuống dọc Trường Sơn. Cả một chặng đường dài dân tộc ta dồn mọi tâm huyết cho việc giành cho được chủ quyền quốc gia. Sau ngần ấy xương máu trả giá cho dân tộc thì lúc này là lúc tính nhân dân phải được đặt lên trên bất kỳ cỗ bàn nào dù trên pháp lý hay trong thực tiễn. Hiện thực hoá, phổ thông hoá quyền dân tộc tự quyết chính là trao quyền cho mỗi cá nhân được tự quyết.

Sau chiến tranh, khi cái “chúng ta” lùi xuống thì “cái tôi” thời hoà bình phải được trồi lên mạnh mẽ. Lúc này chính là lúc nhà cầm quyền nào cũng phải dành thời gian định thần để “đền ơn đáp nghĩa” nhân nhân tức long trọng trao sâu quyền làm người vào mỗi con người. Biến mỗi con người nhạt nhoà thành một công dân trọn vẹn với đầy đủ các quyền hạn thiêng liêng và vẻ vang nhất có thể.  Làm sao để hiến pháp mới như một bàn đạp giúp mỗi người đều có khả năng tiếp cận tới bầu trời vô hạn của sự phát triển, để cả xã hội cùng thăng hoa mà không có cảnh vì tham vọng nhoi lên mà gót giầy của người này tương thẳng vào mặt mũi của người khác. Một chỗ đứng hiến định, trung trực và công bằng  giữa các công dân trong quốc gia tự do là cách sáng suốt nhất nhằm tránh tối đa các tội ác xã hội, là điều thiết yếu để mang tới sự ổn định dài lâu.

9. Chính danh

Chính quyền, cũng giống như mỗi cá nhân đều khao khát tính chính danh. Dù đi xâm lược cũng vẫn khoác vào mình mỹ từ phản kích tự vệ. Dù đang đè đầu bóp cổ dân cũng vẫn rao giảng dõng dạc rằng đang là công bộc của dân, từ dân, do dân, vì dân. Trồng cây gì thì ăn quả ấy! Một chính quyền giả danh cũng như kẻ nguỵ quân tử . Bản chất của chế độ, chính quyền thế nào thì nó không có cách gì mà che đậy được, nhất là với ngay cả nhân dân đang phải cùng chung chăn với.

10. Nhất quán

Không khí đổi hiến pháp cũng không thể cứ nóng lạnh tuỳ theo thân nhiệt trong đảng. Khi cần dồn quyền lực trước kỳ đại hội, nhiều ý kiến là đổi hiến pháp để dồn chức Tổng bí thư và Chủ tịch nước. Khi thấy chuyện dồn chức bất thành vì thiếu một tiếng nói khuynh loát thì lại nghe thấy là cần tăng quyền hay giảm quyền hiến định cho ai đó. Khi cần mông má thêm quyền lực cho đảng mà vẫn mong giảm thiểu sự chọc giận quần chúng thì lại ra sáng kiến về hội đồng bảo hiến…

11.“ Mất bò mới lo làm chuồng”

Chưa bao giờ tôi thấy quan điểm của người Việt về phát triển đất nước lại gần nhau đến thế. Thời cơ mới sẽ nhanh chóng tụ sức cả dân tộc. Ngay trong đảng, tôi nghĩ cũng không ít lãnh đạo nhận ra cái nguy hiểm trong sự mất kiểm soát của độc tôn quyền lực. Ngoài đảng, trong và ngoài nước tôi đều nhìn thấy một điều là đa số không mong một Việt Nam hỗn loạn theo mô hình cách mạng từ dưới lên. Tất cả đều mong muốn sớm có một cuộc chuyển đổi dân chủ ôn hoà, nhanh chóng  theo hướng bài bản từ trên xuống. Tuy nhiên, cơ hội luôn mang tính thời điểm, không phải là cứ cơm không ăn thì gạo vẫn còn đó.

12. Bóng ma theo chân ngay sau cơ hội có nửa bước

Con số còn khá ít ỏi của số người góp ý kiến hay ký tên vào các kiến nghị sửa đổi hiến pháp trên một số báo chí và trang mạng trong nước mang tới nhiều suy nghĩ. Chẳng lẽ nhu cầu thay đổi hiến pháp chưa bức thiết? Chẳng lẽ sức ép của nỗi sợ, sự bàng quan hay dân trí còn chưa chín? Nhưng qua trao đổi với nhiều người trong nước thì sự thật là không mấy người còn tin là ĐCSVN có trong tay đôi đũa thần (…). Độc tài và hiến pháp- hai cái đó nó khắc nhau như nước và lửa làm sao cùng cấu thành ra cái gì được? Hơn nữa cơn hư hỏng, bệnh thoái hoá trong đảng coi như đã gần hết thuốc trị rồi, (…). Nếu đảng cứ thích câu giờ, dối quanh thì càng ngày càng nhiều người tin là cơ đồ đảng không bõ công sức sửa chữa nữa. Đó là khi cơ hội thay đổi đảng chưa kịp nắm mà bóng ma của sự sụp đổ đã tràn tới đầy nhà.

Tôi, tuy nhiên, vẫn muốn cố tin vào cái chất dân tộc của đa số thành viên đảng. Hy vọng, suy cho cùng, luôn là cái chết cuối cùng! 

                                                             Phạm Ngọc Cương, 2/25/2013