Tác giả: HẢI TÂM
Sẽ thế nào nếu một chiến dịch như
"Sống dưới mức nghèo đói" được thực hiện cho các nhà lãnh đạo, cán bộ
chính quyền ở Việt Nam.
1. Gia cảnh quẫn bách, bệnh tật dai dẳng đã
đẩy một người phụ nữ đến bước đường chọn cái chết để mong giảm gánh nặng cho
gia đình và con được đi học.Trong
bức thư tuyệt mệnh của vợ, người mẹ suốt đời vất vả, tần tảo - chị Nguyễn Thị
Mỹ Nhân (TP Cà Mau) - đau đáu hai điều. Một là mong chồng có thể thay chị nuôi
con ăn học nên người, để chúng không lặp lại cảnh đời của bố mẹ. Và niềm mong
mỏi thứ 2, là gia đình được chính quyền... cấp sổ hộ nghèo.Có
nhìn vào hoàn cảnh của gia đình chị trước đó, mới hiểu tại sao cái sổ hộ nghèo
lại ám ảnh chị Nhân ngay cả khi lựa chọn từ bỏ sinh mệnh quý giá.Cả
nhà 5 người, với một người ốm kinh niên, 3 đứa con đi học, trong đó con trai
lớn đã đậu Cao đẳng, chỉ trông vào mức thu nhập không ổn định của vợ chồng chị.
Nhưng vì thu nhập trung bình/ nhân khẩu vẫn đạt 1 triệu đồng, mà nhà chị không
còn được xét vào diện nghèo, hay cận nghèo. Cũng từ đó, mọi chính sách hỗ trợ
đều mất theo.Bảo
hiểm y tế không còn, chị Nhân phải tự lo tiền thuốc men. Vay tiền cho con đi
học thì chạy "cửa" ngân hàng nào cũng không được, vì không có sổ hộ
nghèo.Con
số bao giờ cũng vô tình, cứ đúng mức quy định dưới 401.000 đồng/ tháng/ nhân
khẩu mới được xét hộ nghèo. Nhưng con người - mà ở đây trước hết là chính quyền
địa phương - chẳng nhẽ cũng vô tình khi không xét đến hoàn cảnh cụ thể của gia
đình chị Nhân để hỗ trợ kịp thời.Chỉ
sau cái chết của chị, bài học về việc chính quyền địa phương "không quan
tâm sâu sát đến đời sống, những khó khăn, tâm tư nguyện vọng" mới được rút
ra. Và rất nhanh chóng, các hỗ trợ được chỉ đạo thực hiện.
Quả
thực, đã có muôn vàn cơ hội tương tự để rút kinh nghiệm, chứ chẳng phải đợi đến
cái chết của chị Nhân. Cách đây khoảng hai năm rưỡi, một tờ báo lớn đã đăng tải
loạt bài về nỗi cơ cực chạy tiền cho con vào đại học của các gia đình nghèo.
Trong đó miêu tả "con đường đau khổ" của những gia đình "kém
may" vì không có trong tay sổ hộ nghèo. Ngay cả với những người đủ điều
kiện vay cũng phải qua bao thủ tục nhiêu khê với một số quy định bất hợp lý.Trong
hoàn cảnh túng quẫn, nhiều người tìm đến "tín dụng đen", vay nóng đầy
mạo hiểm. Truyền thông từng không ít lần cảnh báo tình trạng này, thậm chí gọi
đó là "thiếu hiểu biết". Nhưng đặt vào hoàn cảnh những người nghèo,
dù có "hiểu biết" đi chăng nữa, liệu họ có tránh được "đâm quàng
bụi rậm" khi mà những cánh cửa chính thống "có lối nhưng không thể
vào" đối với họ.Trong
khi cuốn sổ hộ nghèo là nỗi đau đáu tới tận lúc chết với những người như chị
Nhân, nó lại chẳng phải chuyện quá khó khăn với một số cán bộ chính quyền biến
chất. Những câu chuyện cán bộ, rồi ngay cả chủ tịch xã nhà cao cửa rộng mà vẫn
quyết "sắm" bằng được sổ hộ nghèo cho nhà mình, cho họ hàng đã không
còn hiếm.Và
không chỉ sổ hộ nghèo, những hỗ trợ cấp bách với người nghèo cũng bị xà xẻo.
Nào tiền hỗ trợ lũ lụt, mùa màng, bệnh tật, ăn tết... khi đến các cấp trung
gian đều có khả năng bị "phù phép", chui vào túi riêng của những
người vốn đã đầy túi.Trong
truyện cổ tích hay tiểu thuyết kiếm hiệp thường có những người hùng trượng
nghĩa "cướp của người giàu chia cho người nghèo". Nhưng trong hiện
thực, có lẽ chẳng gì an toàn hơn chiếm đoạt của người nghèo. Họ đâu có thế lực
nào chống lưng, không nhóm lợi ích, chẳng nhóm thân hữu, v.v...Mới
đây, một bài báo đã đặt vấn đề điều kiện để người nghèo được quan tâm, nhân sự
kiện gói tín dụng hàng chục nghìn tỷ đồng được tuyên bố là hướng tới cho các
đối tượng khó khăn, thu nhập thấp vay mua nhà ở xã hội. Xem xét từ khía cạnh
nhân văn, bài báo đưa ra câu hỏi: nếu không kèm theo nhu cầu tiêu dùng có thể
cứu nguy cho bất động sản, thì người nghèo có được nhà nước, Chính phủ nhớ đến
hay không?"Người
nghèo, khôi hài thay, đang được Nhà nước và các doanh nghiệp nhớ đến không phải
thường xuyên lắm vào những hôm đẹp trời" - bài báo tổng kết.
 |
| Bằng, con đầu của chị Nhân thắp hương trước bàn thờ mẹ. |
2.Một
câu chuyện khác liên quan đến người nghèo cũng được xới lên trong tuần qua,
xung quanh vấn đề lương tối thiểu (LTT) và mức sống tối thiểu. Trong các đối
tượng chịu ảnh hưởng trực tiếp từ LTT, đáng quan tâm nhất vẫn là những người
lao động là công nhân.LTT
sau cả chục lần điều chỉnh, đến nay vẫn chỉ đáp ứng khoảng 60% mức sống tối
thiểu của người lao động.Những
con số thống kê khác về đời sống công nhân, mà một bài báo mới đây cung cấp,
còn đáng báo động hơn nhiều. Theo đó: 94% công nhân phải làm thêm giờ, mức
lương tối thiểu chỉ đáp ứng 56% mức sống tối thiểu, 26,5% số nam công nhân và
31,8% số nữ công nhân suy dinh dưỡng, 19,2% thiếu máu, 70% thiếu iốt.Đó
là về mặt con số, còn thực trạng đời sống công nhân tại các doanh nghiệp, KCN
ra sao thì báo chí đã khắc họa rất nhiều. Cuộc sống của họ là tăng ca liên tục,
với những bữa mì gói hay bánh mì không, hoặc những suất cơm không quá 10.000
đồng. Mái nhà của họ là những phòng trọ đông đúc, ẩm thấp.Với
những điều kiện vật chất, làm việc bấp bênh như vậy, thật khó để người công
nhân nói đến những mơ ước xa hơn về cuộc sống tinh thần hay xây dựng tương lai.Theo
Bộ luật Lao động (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/5 vừa qua, đến năm
2015, mức lương tối thiểu phải bảo đảm mức sống tối thiểu của NLĐ. Tuy nhiên,
mới đây, Bộ LĐ-TB-XH đã đề nghị giãn lộ trình ra 3-4 năm tới, do tình trạng khó
khăn của các doanh nghiệp, do ngân sách biên chế hạn hẹp,...Giãn
lộ trình tăng LTT, gánh nặng lớn nhất sẽ dồn lên vai những người công nhân, vốn
đang phải oằn mình để tồn tại.Một
thực tế khác là trong khi nguồn ngân sách eo hẹp, thì bộ máy nhà nước lại có
đến 30-50% đội ngũ công chức sáng cắp ô đi, tối cắp về. Vậy thì cần tinh giảm
biên chế? Giải pháp đó có vẻ dễ dàng nhìn ra được và đã nhìn ra từ rất lâu, có
đến... 40 năm nay.Nhưng
thực tế lại chẳng hề "đơn giản như đan rổ" vậy: bộ máy hành chính
càng hô hào giảm lại càng phình to. Theo một thống kê của Bộ Nội vụ, sau 4 năm
thực hiện giảm biên chế, đến nay bộ máy hành chính đã... tăng thêm 25%.Mà
muốn tinh giảm cũng biết tinh giảm vào đâu, khi "một bộ phận không
nhỏ" các công chức đang "bủa vây" các cơ quan, doanh nghiệp nhà
nước là thuộc hàng 4, 5 C (tức Con Cháu Các Cụ).Với
tình hình như thế, hành trình chờ đến ngày sống được bằng lương tối thiểu của
công nhân chắc sẽ còn dài. 2017 biết đâu sẽ chỉ là cái mốc để tiếp tục... giãn
lộ trình tăng lương. Trong lúc đó, những người công nhân sẽ lại tiếp tục bơi ra
bằng mọi cách để không "chết chìm", để cho con cái được đi học với hy
vọng đổi đời, để chống chọi bệnh tật với đồng lương ít ỏi, v.v...
 |
| Lương tối thiểu bao giờ đuổi kịp mức sống tối thiểu |
3.Mới
đây, vị đạo diễn nổi tiếng của Hollywood, Ben Affleck đã tham gia chiến dịch
"Live Below the Line" (Sống dưới mức nghèo đói), bằng cách chỉ sống
bằng 1,5 đôla mỗi ngày, trong vòng 5 ngày liên tiếp. "1,4 tỷ người sống
dưới mức 1,5 USD mỗi ngày", ông cho biết trên Twitter.1,5
đôla mỗi ngày, tương đương với khoảng 31.000 VNĐ, số tiền chỉ đủ cho một bát
phở ở Việt Nam. Nhưng số tiền này cũng gấp hơn 2 lần mức thu nhập bình quân/
nhân khẩu/ ngày theo quy định hộ nghèo (khoảng 13.000 VNĐ).Sẽ
thế nào nếu một chiến dịch tương tự được thực hiện cho các nhà lãnh đạo, cán bộ
chính quyền ở Việt Nam. Biết đâu khi đó những quyết định trên giời, các tuyên
bố "chém gió" sẽ bớt đi, và những chính sách hỗ trợ người nghèo sẽ
được thực thi nhanh chóng, sát thực tế hơn nhiều?
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét