Không suy thoái mới là lạ

Tác giả: Tô Văn Trường

KD: Ts Tô Văn Trường vừa gửi cho mình bài viết này. Một bài viết khá gai góc, nhìn vào sự thật, với mong ước, sự đổi mới sẽ chấn hưng đất nước, dân tộc. Nhưng bao giờ?

Xin đăng bài viết lên để bạn đọc chia sẻ. Bài đã được biên tập một số chỗ cho phù hợp tinh thần Blog KD/ KD. Blog KD/KD sẵn sàng đăng những bài viết mang tính phản biện bài viết này, trên tinh thần có trách nhiệm XH, công bằng, công tâm và văn hóa

Cảm ơn Ts Tô Văn Trường

————

Khái niệm bản năng gốc là cội nguồn có ý nghĩa cơ sở để xem xét khách quan mọi vấn đề, của mỗi cá nhân và của toàn xã hội. Nó luôn là động lực cho sự tồn tại và phát triển của muôn loài, trong đó có loài người.

Trong mỗi con người đều có 5 bản năng gốc bao gồm: bản năng sống (tồn tại), bản năng sinh sản (duy trì nòi giống), bản năng bày đàn ( đám đông), bản năng đầu đàn (quyền lực) và bản năng sáng tạo (tư duy). Riêng bản năng sáng tạo chỉ con người mới có, nhờ nó mà con người có văn hoá. Nên nhớ rằng văn hoá là tất cả những gì con người sáng tạo ra.

Thu vén, tham lam, tham ô là hệ quả của bản năng sống. A dua, tôn giáo, đảng phái…. là bản năng bày đàn. Tham quyền cố vị, triệt hạ lẫn nhau, hám danh….là bản năng quyền lực.

Ngoại tình, đam mê tình dục… là hệ quả của bản năng sinh sản.

Cường độ và mức độ thể hiện của các bản năng đó khác nhau. Ví dụ như bên Ấn Độ, bên Phi Châu bản năng tình dục lại phát triển nhiều, còn ờ Việt Nam có lẽ sĩ diện cá nhân lại… nổi trội. Hiểu được những đặc điểm đó ở mỗi cộng đồng, mỗi vùng là đã chiếm được nhiều ưu thế. Nhưng chọn thời điểm để tác động phải là một nghệ thuật.

Theo tôi hiểu, khái niệm bản năng gốc này là cội nguồn có ý nghĩa cơ sở để xem xét khách quan mọi vấn đề, của mỗi cá nhân và của toàn xã hội. Nó luôn là động lực cho sự tồn tại và phát triển của muôn loài, trong đó có loài người.

Bản năng gốc như 5 mômen lực, nếu đồng pha thì phát triển, dị pha thì lụi tàn. Xã hội là tổng hoà các mômen trung bình của từng nhóm lợi ích, và mômen nhóm là tổng hoà của mỗi thành viên.

Thế giới, trong đó có Việt Nam đang trong tình trạng có chỉ số Entropia (nhiệt động) cực đại, đây là thời điểm đăc biệt, sớm muộn cũng bị phá vỡ để chuyển về trạng thái cân bằng mới. Khi nội năng càng lớn thì sự cân bằng càng mỏng manh. Đây là thuộc tính của xã hội đương đại. Nhờ bản năng sáng tạo con người sinh ra văn hoá, nhưng văn hoá hình thức, bề nổi đang thịnh hành ở ta và nhiều nơi khác sẽ sớm lụi tàn, điều ấy chỉ còn là thời gian.

Những bản năng đó gắn với những lợi ich trong “tháp lợi ích” 5 tầng của Abraham Maslow. Rất đáng tiếc, tất cả chỉ gắn với “tầng 1″ của tháp. Entropia chính là đấu tranh giai cấp theo cách lý giải của chủ nghĩa khoa học biện chứng. Xã hội Việt Nam hiện nay, cũng giống như trước đây luôn nằm trong các trạng thái cân bằng , mất cân bằng rồi tự lấy lại cân bằng vv… Trong các chu kỳ sau của cân bằng và mất cân bằng thường cao hơn các chu kỳ trước và mang tính văn minh hơn.

Ở Việt Nam, có hàng ngàn thứ không chỉ “rất lạ”, mà phải nói “vô cùng lạ”! Đơn cử như: Không biết có những quốc gia nào trên thế giới ghi vào Cương lĩnh tổ chức chính trị của mình mệnh đề sau đây: “Độc lập dân tộc là điều kiện tiên quyết để thực hiện chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa xã hội là cơ sở bảo đảm vững chắc cho độc lập dân tộc.” (Cương lĩnh năm 2011).

Trong khi đó, theo Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng thì xây dựng chủ nghĩa xã hội còn lâu dài lắm, đến hết thể kỷ này không biết đã có CNXH hoàn thiện ở Việt Nam hay không? Vậy hóa ra còn khoảng 100 năm nữa nước ta mới có độc lập dân tôc! Phần lớn các nước trên thế giới vẫn giữ được độc lập dân tộc còn vững chắc hơn ta mà không hề theo chủ nghĩa xã hội, chúng ta giải thích thế nào về hiện tượng phổ biến này!?

Ngày 23 tháng 6 năm 1990, trên tờ “Sự thật”, ông A. Iakovlev, ủy viên Bộ chính trị, nhà lý luận của Đảng cộng sản Liên Xô đã nêu lên đặc trưng của hệ thống chính quyền nhà nước Liên Xô lúc bấy giờ là: “một nền kinh tế trì trệ, phản dân chủ một cách trắng trợn, quan liêu và tham nhũng. Các cơ quan của Đảng, trên thực tế, đã thay thế tất cả các tổ chức khác, nhưng lại không chịu bất kì trách nhiệm về kinh tế hay pháp lý nào về các chỉ thị và nghị quyết của mình”.

Và chỉ 14 tháng sau khi tuyên bố này được đưa ra, ngày 19 tháng 8 năm 1991 Đảng cộng sản Liên Xô tan rã trong nháy mắt và Liên Xô sụp đổ sau 74 năm tồn tại.

Ở Việt Nam khác với hầu như các nước trên thế giới rất ít khi nhắc tới từ “công lý”, báo chí có nhắc tới chỉ nhắc trong cụm từ “Danh hài Công lý”, còn trong các bộ luật hình sự, dân sự, ngay trong các bản án đều vắng bóng thuật ngữ “công lý”. Mở đầu bản án bao giờ cũng có dòng chữ in đậm “Nhân danh nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”, chứ không phải “Nhân danh công lý”, như thiên hạ vẫn làm. Và còn vô số điều “vô cùng lạ” lạ khác nữa….

Có lần tôi được nghe trực tiếp một vị trí thức (tướng công an) nhận xét về quy hoạch nhân sự ở Việt Nam, người nào bộ mặt thông minh quá thì đó lại là khiếm khuyết. Mới nghe thấy rất lạ, tưởng đùa nhưng ngẫm suy thì đó là sự thật. Đối với “Văn hóa làng chài” của Việt Nam thì người tài khó thể hội nhập, đăc biêt, khi đất nước không còn hiểm họa ngoại xâm.

Việt Vương Câu Tiễn (Vua nước Việt) sau khi diệt nước Ngô, hai mưu lược gia thân cận kỳ tài là Phạm Lãi phải bỏ nước ra đi, còn Văn Chủng bị bức hại vì quá giỏi. Khi điểu đã bay xa thì cung quý chẳng để làm gì, khi thỏ quý đã được bắt, thì chó quý giết thịt mà ăn.

Hiện tượng lịch sử này được lặp lại vào thời nhà Hậu Lê. Phạm Văn Sảo, Trần Nguyên Hãn, Nguyễn Trãi là những công thần lập quốc, nhưng họ cũng bị Lê Lợi xử trảm và bất tín không dùng, đến thời nhà Nguyễn, thì Nguyễn Ánh cũng không khác các tiền nhân xưa mấy.

Điểm yếu của Văn hóa Làng chài vẫn tồn tại từ rất xa xưa không dễ thay đổi, ngay cả trong cách chọn nhân tài đất Việt. Cơ chế của ta trong lựa chọn nhân sự nhiều khi là một bộ lọc “ngược” kỳ lạ. Càng có kiến thức sâu rộng, càng có chủ kiến riêng, càng vô tư và lòng tự trọng thì càng khó được… tuyển dụng?

Không phải ngẫu nhiên trong dân gian truyền khẩu “giàu người ta ghét, nghèo ngươi ta khinh, thông minh ta cho chết” nên linh tinh ta cho quyền . Cụ Nguyễn Du đã phán ” chữ tài liền với chữ tai một vần”. Và như một quy luật tâm lý đời sống khá phổ biến, lãnh đạo giỏi thu phục người tài, lãnh đạo kém dùng đám xu nịnh cơ hội và gây chia rẽ để nắm quyền.

Trong bất kỳ một cuộc lột xác thay đổi nào đều không tránh khỏi nỗi đau đớn về thể xác và tinh thần. Mục tiêu tối thượng phải làm sao để không hao tổn hiền tài và nguyên khí quốc gia. Muốn tránh được điều này, đổi mới nền quản trị quốc gia, đoàn kết dân tộc và thực hiện dân chủ phải thực sự bắt đầu từ trong đảng.

Có thể nói chưa có lúc nào đất nước ta lại lâm vào cơn khủng hoảng lòng tin, cùng với nguy cơ lớn từ phía Trung Quốc đe dọa độc lập và chủ quyền quốc gia như hiện nay.

Việt Nam đã thống nhất đất nước nhưng chưa hoàn thành cuộc cách mạng giải phóng con người. Hệ thống tổ chức trở nên nặng nề, cồng kềnh, chồng chéo, kém hiệu lực, góp phần làm cho năng suất lao động vốn đã thấp, lỗi hệ thống này, cùng với “văn hóa làng chài” nếu cứ để vậy thì không suy thoái mới là lạ.

Thiết nghĩ sự suy yếu đối với ngôi nhà có nền móng không tựa trên 5 cái trụ cơ bản của động lực con người nên vecto lực tổng hợp bị triệt tiêu đi nhiều. Tuy nhiên, đó mới chỉ là cách nhìn nhận mang tính Logic, nếu nhìn vào lịch sử thì các chế độ ( kể cả các nhà nước Phong kiến Á châu trước kia) đều giống nhau ở chỗ chúng không thèm đoái hoài tới cái Vecto tổng lực kia.

Các chế độ đó rất dẻo dai, tồn tại hàng ngàn năm và chỉ buộc phải thay đổi, biến báo để thích nghi. Ngày nay toàn cầu hóa, hội nhập chính là áp lực mạnh từ mọi phía khiến các xã hội phải thay đổi.

Với người lãnh đạo thông minh, có viễn kiến và bản lĩnh thì việc cải cách thể chế đúng lúc, đúng hướng sẽ cứu vãn sự suy thoái, thế nhưng ở Việt Nam- bao giờ?