Washington muốn quay trở lại Cam Ranh

Cảng Quốc tế Cam Ranh có vị trí chiến lược trên Biển Đông. 

National Interest cho rằng cảng Cam Ranh là vị trí át chủ bài trên Biển Đông và Mỹ hiện đang có vị thế là một đối tác quốc phòng quan trọng nhất.

Tờ báo National Interest hôm 8/5 đăng tải nhận định cho rằng, với một lực lượng đã từng nhiều lần xung trận và đang tìm cách phối hợp với các nước khác để cùng hoạt động gần các đảo tranh chấp, Hải quân Việt Nam cũng đã quen với những hành động táo bạo.

Việt Nam hiện đang cho thấy là họ ít có khả năng nhất trong việc nhượng bộ Trung Quốc để thương thuyết tay đôi và từ bỏ nỗ lực tìm giải pháp đa phương cho cuộc tranh chấp.

Tờ báo Mỹ nhận định, quan trọng hơn nhất là Việt Nam có một con át chủ bài ở vị trí chiến lược là căn cứ hải quân Cam Ranh, được coi là một trong những cảng nước sâu tốt nhất trong toàn bộ khu vực Đông Nam Á.

Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Leon Panetta thăm cảng Cam Ranh 03/06/2012, 

Chuyên gia Yevgen Sautin, từng nghiên cứu tại Đại Học Quốc Gia Đài Loan và trung tâm nghiên cứu Mỹ Carnegie về hòa bình quốc tế phân tích, giá trị chiến lược của cảng này lại được tăng cường nhờ một sân bay lân cận có khả năng tiếp nhận các loại máy bay vận tải hạng nặng và máy bay ném bom chiến lược.

National Interest cho rằng, nếu hải quân một cường quốc lớn được quyền thường xuyên sử dụng Cam Ranh, lực lượng của bất kỳ nước nào khác sẽ khó có thể độc quyền tung hoành trên Biển Đông, ngay cả khi nước đó nắm được quyền kiểm soát hầu hết các đảo đang tranh chấp.

Ứng viên tốt nhất cho cảng Cam Ranh là...

Việt Nam hiện đang thận trọng việc ưu tiên mở cửa cảng cho một cường quốc cụ thể. Giới chức Việt Nam đã rất nhiều lần khẳng định rằng Việt Nam không muốn ký một thỏa thuận quân sự với bất kỳ nước nào muốn sử dụng vịnh Cam Ranh.

Song tờ báo Mỹ cho rằng, câu chuyện có thể thay đổi nếu tình hình Biển Đông xấu đi vì Trung Quốc ngày càng hung hăng.

Khi đó, câu hỏi đặt ra là hải quân nước nào sẽ được Việt Nam ưu tiên mở cửa cảng Cam Ranh? Theo chuyên gia Sautin, hiện có hai ứng viên hàng đầu là Mỹ và Nga, nhưng Mỹ được cho là nặng ký hơn.

Hiện Washington được đánh giá là một đối tác quốc phòng quan trọng, có nhiều uy thế nhất để giúp Việt Nam chống lại đà bành trướng của Trung Quốc trên Biển Đông, National Interest nhận xét.

Lợi ích chiến lược về việc mời Mỹ vào Cam Ranh, là sự hiện diện của hải quân Mỹ sẽ hóa giải các lợi thế quân sự mà Trung Quốc có được nhờ các cơ sở mà Bắc Kinh vừa xây dựng và củng cố trên Biển Đông.

Hơn ai hết, Mỹ là nước đầu tiên muốn được quay lại sử dụng Vịnh Cam Ranh. Kể từ khi bình thường hóa quan hệ với Việt Nam vào năm 1995, quan hệ kinh tế và quốc phòng song phương đã tăng trưởng mạnh mẽ.

Mỹ cũng đã nới lỏng lệnh cấm vận vũ khí với Việt Nam và hiện ở Mỹ, việc ủng hộ xóa bỏ hẳn lệnh cấm này đang rất mạnh mẽ.

Việc cho phép Mỹ được tiếp cận lâu dài với vịnh Cam Ranh sẽ là một sự khẳng định mạnh mẽ tượng trưng cho mối quan hệ đồng minh nảy nở giữa chính quyền Mỹ và Việt Nam.

Mặt khác, nếu Mỹ được tiếp cận tới Cam Ranh, nguy cơ gây tổn hại nghiêm trọng quan hệ với Trung Quốc, và Bắc Kinh hoàn toàn có thể dùng kinh tế để gây khó khăn cho Việt Nam.

Theo chuyên gia Sautin, quyết tâm của Mỹ can dự vào Biển Đông chưa được rõ rệt lắm, nên vẫn còn khiến Hà Nội ngần ngại rằng cái lợi khi mở cảng Cam Ranh đón Mỹ không lớn bằng cái hại nảy sinh.

Tàu khu trục chống ngầm cỡ lớn lớp Udaloy mang tên Marshal Shaposhnikov 

dẫn đầu đội hình của Hạm đội Thái Bình Dương của Nga thăm Cam Ranh. 

Trong khi đó, theo National Interest, Nga có lẽ là nước thể hiện mong muốn quay trở lại Cam Ranh rõ ràng nhất. Việt Nam đã thuê các chuyên gia Nga trong lần hiện đại hóa cảng Cam Ranh gần đây. Việt Nam cũng cho phép Nga sử dụng sân bay để tiếp nhiên liệu cho máy quân sự của Nga.

Sự hiện diện thường trực ở một căn cứ tại Việt Nam cũng sẽ có ý nghĩa tượng trưng to lớn cho Nga, tương xứng với tham vọng lấy lại thế ảnh hưởng sâu rộng trước đây cũng như đóng vai trò tích cực hơn trên trường quốc tế.

Nga từ lâu đã có quan hệ tốt đẹp với Việt Nam, cả trong lĩnh vực quân sự. Quân đội Việt Nam vẫn mua chủ yếu vũ khí từ Nga, trong đó bao gồm 6 tàu ngầm lớp Kilo trị giá 2,6 tỉ USD gần đây. Việt Nam cũng ủng hộ hoạt động tích cực hơn của Nga ở vịnh Cam Ranh, ngoại trừ việc sở hữu nó hoàn toàn.

Quan ngại lớn nhất của Việt Nam với Nga vào lúc này là việc Nga đang có khuynh hướng hùa theo Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. Kinh tế khó khăn và tình trạng bị phương Tây cô lập sau vụ sát nhập lãnh thổ Crimea khiến Nga đang tăng cường quan hệ với Trung Quốc.

Nga giờ đây đã tuyên bố chống lại "tình trạng quốc tế hóa" tranh chấp Biển Đông và kêu gọi giải quyết thông qua đối thoại trực tiếp giữa các bên liên quan - điều trùng khớp với quan điểm của Trung Quốc.

Trong bối cảnh đó, theo National Interest, sẽ không có chuyện Nga ký được thỏa thuận độc quyền sử dụng quân cảng Cam Ranh.

Chiến hạm của Pháp cập cảng Cam Ranh 

Không chỉ Mỹ, Nga, tờ báo National Interest còn đưa ra các cường quốc khác như Trung Quốc hay Nhật Bản cũng nuôi hy vọng có được lợi thế tại vị trí căn cứ hải quân quan trọng này.

Cảng Quốc tế Cam Ranh gần đây đã nhiều lần đón các tàu hải quân của các nước ngoài tới thăm.

Mới đây nhất, sáng 2/5, tàu chỉ huy và đổ bộ BPC Tonnerre (L9014) của Hải quân Pháp đã cập cảng Cam Ranh cùng hoạt động tập luyện cứu hộ trên biển chung với Việt Nam và sẽ ở lại cảng này trong thời gian 4 ngày.

Tàu thủy văn Marshal Gelovani (Nguyên soái Gelovani) thuộc Hạm đội Thái Bình Dương, Hải quân Liên bang Nga đã lần lượt cập bến Cảng Quốc tế Cam Ranh và ở lại đây tới ngày 5/5.

Trước đó, hai tàu chiến của Nhật Bản đã cập cảng quốc tế Cam Ranh vào ngày 12/4, tàu RSS Endurance của Hải quân Singapore cũng cập cảng này vào ngày 17/3.

Về vấn đề Cam Ranh, Việt Nam luôn nhất quán thực thi chính sách đối ngoại độc lập dựa trên các nguyên tắc “không liên kết và không tham gia vào các liên minh” nhằm chống lại một nước thứ 3. Việt Nam luôn sẵn sàng mở cửa đối với mọi đối tác trên cơ sở tôn trọng chủ quyền độc lập của đất nước.

Việt Nam hoàn toàn biết rõ lợi thế quân sự và chiến lược của Cam Ranh và sẽ tiếp tục tăng cường sử dụng tiềm năng quốc phòng của căn cứ quân sự này phục vụ cho lợi ích của đất nước, chứ không bao giờ cho phép nước khác sử dụng Cam Ranh chống lại nước thứ ba.

Kim Hoa (Tổng hợp)/ĐVO