PHIẾM DẬU PHÚ

Cao Bồi Già

Tiễn biệt năm Thân;

Cà kê chuyện Dậu.
.

Tức nhau tiếng gáy, đích tính nhà gà;

Gọi bạn lời gào, đúng tuồng chị mão.

Chửa tàn đêm, o ò ó, đầu xóm rúc vang;

Chưa rạng sáng, tẻ tè te, cuối thôn gáy báo.

Phận gia cầm,cả hàng cả họ, suốt ngày chăm chỉ kiếm ăn;

Đời mẫn cán,dắt lũ dắt bầy, khắp ngả siêng năng bới xáo.

Tối tối về chuồng thủ phận hiền ngoan;

Ngày ngày đẻ trứng đãi người thơm thảo.

Gà ỷ quen chuồng lớn tiếng cục ta;

Chó cậy gần nhà to mồm gâu gấu .

.

Tùng tùng cắc cắc:

Ngày tư ngày tết hội chọi trâu chen kèn;

Dịp hội dịp hè trường đá gà đông đảo.

Diệu võ giương oai giữa sân chọi, võ sĩ so tài;

Xù lông khoe cựa nơi trường gà, đối phương quyết đấu.

Phía nửa cân, dù cánh tả tơi vài chục phút, chả hề núng nao;

Bên tám lạng, dẫu máu bết bê mấy ôm nhang , vẫn còn xông xáo.

Cựa dài lại rắn ấy hạng thần kê;

Cựa ngắn thì mềm rõ hàng thải dậu.

.

Ô kìa kìa:

Gà đòn ra miếng, không tử thì sưng cổ bươu đầu;

Gà cựa giở đòn, chẳng toi cũng toác da đổ máu.

Vân khâu đá đâu thắng đấy, trâu đổi cũng không;

Vân cán bán được mại ngay, bạc thua chắc hảu.(1)

Sở trường-sở đoản-dáng hình-tính cách, được cả nhân gian nghiên cứu viết sách Kê Kinh;

Kỹ thuật-kỹ năng-điệu bộ-giống nòi, khiến bao người thế mẩn mê nhập môn kê giáo.

Nhưng chớ lậm, chớ lậm vì:

Bộn anh đắm ham cờ bạc, khiến cửa nhà vụt chốc tan hoang;

Lắm chú mê mẩn độ gà, mà tài sản theo nhau đi ráo.

.

Xưa nay:

Ca dao nhiều ý để đời;

Tục ngữlắm câu truyền khẩu.

Gà con mất mẹ, phần số thương tâm;

Gà trống nuôi con, câu ca cảm não.

Trái nọ chung giàn, ắt phải đùm thương

Gà kia cùng mẹ, sao hoài ó gấu.

Ăn quẩn cối xay, phận gã gà què;

Đóng hoài lính lệ, phần anh kép xấu.

Dây đậu mà đun củ đậu, muôn nỗi đau thương;

Chân gà lại bới ruột gà, trăm phần nhốn nháo.

Quằn quại như đỉa dính vôi;

Rụt rè tựa gà phải cáo.

.

Kinh nghiệm xưa truyền:

Ráng mỡ gà thì ắt gió giông;

Ráng mỡ chó y rằng mưa bão.

Chớp đông nháy, gà gáy thì mưa;

Gió Heo may, chuồn bay ắt bão.

Lông trắng chân chì, người ca vạn lẽ, lắc đầu chị chê;

Lông đen chân trắng, mẹ mắng bao lời, quyết lòng em tậu .

Chim chi tuyệt hơn chim ra ràng ;

Gà nào ngon bằng gà đi dạo.

.

Chà chà:

Lầu son gác tía, ai kẻ chẳng ham ;

Cá gỏi cơm gà, ai người không hảo.

Hầm tiềm- xối mỡ, ôi quả sướng mồm;

Nướng chanh- hấp cải, ái chà khoái khẩu.

Lòng mề xào mướp, bà nếm sạch boong ;

Đầu cổ xáo măng, ông xơi rau ráu.

Nhì cổ cánh khoái khẩu gã lưu linh;

Nhất phao câu hợp gu chàng bợm nhậu.

Thiếu vị củ giềng dồi chó sao ngon ;

Có miếng lá chanh thịt gà rõ hảo, .

.

Lại còn hiếu đạo:

Thấy cha kiệt sức, bắt chú trống choai ngâm đậu ninh hầm;

Thương mẹ yếu đau, mổ ả mái tơ vo kê nấu cháo.

Lễ cưới cheo có thủ lợn nhắm mắt tiến dâng;

Mâm cỗ cúng thì chú gà ngửa mình kính cáo.

Cỗ liên hoan, không bia không rượu, ắt chẳng vui vầy;

Tiệc cưới hỏi, thiếu vịt thiếu gà, làm sao chu đáo .

.

Tán phễu chuyện Dậu, gẫu sang chuyện đời:

Đã bao kẻ trông gà hóa cuốc, vộ ăn nói tào lao;

Lại lắm người tưởng cáo là mèo, chả nghĩ suy tỉnh táo.

Tội quá bút sa gà chết, bao chú mổ cò;

Thương thay chữ vụng thân tàn, lắm anh nhà báo.

Đầu gà đít vịt, rõ chuyện ẩm ương ;

Khẩu phật tâm xà, đích đồ gian xảo.

Vận đỏ vận may, trúng đề chả đặng, trúng số đừng mơ;

Cái xui cái rủi, vạ vịt chưa qua, vạ gà đã đáo.

Ấy ông nói gà bà nói vịt bao kẻ vỡ đầu

Còn anh ăn chả ả ăn nem, có người đổ máu.

Kẻ làm quấy nói càn, ắt lúng túng y gà mắc tóc, mặt mũi hổ ngươi;

Đứa ăn xằng đớp bậy, là hệt gà nuốt thun, số phần thảm não.

Thói thường gà vọc niêu tôm rõ chủ vắng nhà ;

Không lạ chó nhảy bàn độc đúng thời vô đạo .

Bao bậc Chúa rước voi giày mả tổ, lời bỉ khinh đeo đẳng ngàn sau;

Mấy đời Vua cõng rắn cắn gà nhà, tiếng nguyền rủa dẳng dai mai hậu .

.

Chớ dại, chớ dại:

Kẻo bỏ ba đồng thóc, được một tiền gà;

Lại lội năm quãng đồng, ăn một bát cháo.

Đã nhiều kẻ tham lam hám lợn mất bò;

Cũng lắm người dại dột lấy gà nhử cáo.

Chớ khinh kẻ gà mờ;

Kẻo đụng thằng bụng cáo.

.

Rõ lạ, rõ lạ:

Hiền lành nhút nhát, nhưng sao tên đặt gà ác gà hung;

Quỷ quái ranh ma, đã đành người gọi mèo già mèo cáo.

Chết quéo mà còn cục cựa, kỳ thay chỉ gã gà nòi;(2)

Sống nhăn nhưng cứ ngay đơ, lạ gì chính chàng cá sấu.

.

Năm mới năm me, mừng chị Gà anh Dậu:

Xưa “cục tác” đã lên tranh Đông Hồ;

Nay “tẻ te” cũng kín bìa lịch báo.

Kẻ kẻ đều mơ đồng sinh lúa tốt, thái quốc an dân;

Người người cũng ước gà đẻ trứng vàng, no cơm ấm áo.

Mừng Tân Xuân họ họ lộc tràn;

Chúc Năm Mới nhà nhà phúc đáo.

Hân hoan năm mới mấy ý viết càn;

Vui vẻ Ngày xuân đôi dòng tán láo.

Ghi chú:

(1): Con gà có một vảy liền vấn ngang chân trên cựa thì gọi là “vấn khâu đổi trâu không đổi”, gà nầy ra trường đá gà đối phương chết vào ôm nhan thứ ba, khoản 30-40 phút. Ngược lại nếu có một vảy liền nhau vấn ngang đầu gối thì gọi là “vấn cán không bán cũng thịt”, nếu đem ra trường mười lần thua đủ tám hay chín.

(2): Con gà nòi có “cục cựa” ở chân, chết rồi thì vẫn còn “cục cựa” đó , chứ nào mất đi đâu, hi hi…