Vào ngày 7/11, những người trung thành và hoài niệm của Đảng Cộng sản sẽ kỷ niệm 100 năm Cách mạng Tháng Mười hay Cách mạng Bolshevik. Tuy nhiên, Vladimir Putin đã nói rõ rằng sự kiện trăm năm này không thuộc kỷ niệm nhà nước. Trong khi báo chí nước ngoài đã công bố vô số quan điểm về Lenin và Trotsky, chủ nghĩa cộng sản Liên Xô và ảnh hưởng toàn cầu của cuộc cách mạng này, Kremlin coi ngày 07/11 như một ngày làm việc bình thường. Tại sao đó lại là quan điểm chính trị chính của ông Putin và quan điểm của ông về lịch sử của nhà nước Nga.
John Reed, nhà báo Mỹ, người được chôn cất tại nghĩa trang cạnh bức tường của Điện Kremlin, đã đặt tên cho cuốn tiểu thuyết của ông về cuộc Cách mạng Bolshevik là "Mười ngày rung chuyển thế giới."Đó thật sự là một biến cố lớn. Năm 1917, triều đại Romanov bị lật đổ, và người Bolsheviks chiếm ưu thế hơn các phe phái ít cấp tiến hơn; và hơn một năm sau, đế quốc Nga với lịch sử ba trăm năm đã kết thúc. Những người cộng sản Bolsheviks đã hành hình hoàng đế Nicholas II và gia đình ông. Họ đặt mục tiêu tiêu diệt giai cấp nông dân, tầng lớp quý tộc và giáo sĩ; họ xoá bỏ bản sắc và đức tin quốc gia truyền thống của Nga. Bolsheviks đã thực thi một xã hội mới "không đẳng cấp" và nền văn hoá tư tưởng mới thay thế cho nước Nga đế quốc.
Ở Liên Xô, cuộc Cách mạng Tháng Mười đã trở thành một huyền thoại với một người cha sáng lập, Lenin, người mặc dù đã chết vào tháng Giêng năm 1924 nhưng chính thức được tuyên bố là "mãi mãi còn sống" và thi hài được bảo quản trong lăng mộ bên ngoài các bức tường Kremlin. Tên chính thức của Cuộc Cách mạng là Cách mạng Xã hội Chủ nghĩa Tháng Mười, hay Veliky Oktyabr '("Great October"). Ở lớp một, một đứa trẻ đã trở thành một Oktyabrionok, hậu duệ của Oktyabr '; như những học sinh tiểu học, tất cả chúng tôi đều mặc đồng phục với hình ảnh Lenin. Những đứa trẻ lên bảy xuyên suốt mười một múi giờ của nhà nước Xô viết hát, "Chúng tôi là những đứa trẻ hạnh phúc / trẻ em tháng mười / Chúng tôi được đặt tên này / để vinh danh chiến thắng tháng mười."
Mỗi năm vào ngày 7/11, kỷ niệm Đại lễ Tháng Mười được tiến hành trên khắp Liên Xô (Thay đổi lịch là một trong những thay đổi mà cuộc cách mạng này mang lại). Ngay cả những năm 1970-1980, khi hệ tư tưởng Cộng sản đang mờ đi, chúng tôi kỷ niệm cuộc Cách mạng này với diễu hành và các cuộc mít tinh. Các đường phố và quảng trường đã được đổi tên không chỉ theo chính cuộc cách mạng mà còn theo những ngày kỷ niệm của nó: ở Mátxcơva, chúng tôi đã có Mười năm tháng Mười và Phố năm mươi năm tháng Mười; năm 1977, một quảng trường gần điện Kremlin được đổi tên thành Quảng trường Sáu mươi năm Tháng Mười.
Hầu hết các tên này vẫn còn cho tới ngày hôm nay. Xác của Lenin vẫn còn nằm trong lăng mộ, và vô số bức tượng của ông vẫn đứng. Thế nhưng cuộc Cách mạng Bolshevik đã vắng mặt trong cuộc thảo luận chính thức. Quá trình biến mất này bắt đầu không lâu sau sự sụp đổ của Liên Xô. Năm 1996, Boris Yeltsin đã đổi tên ngày ngày thành Ngày Ký kết và Hoà giải, nhưng tên mới nghe có vẻ vô nghĩa giữa những bất hòa và bất ổn liên quan đến quy tắc của ông. Năm 2004, Putin hủy bỏ hoàn toàn ngày lễ này.
Sau đúng 100 năm, cuộc thảo luận về "Tháng Mười vĩ đại" hầu như bị hạn chế đối với các hội nghị khoa học và nhóm nhỏ những người trí thức còn các quan chức Nga tránh đề cập đến vấn đề này. Tuần trước, Dmitri Peskov, phát ngôn viên của ông Putin, nói rằng Kremlin không có kế hoạch nhằm kỷ niệm ngày này.
Điểm chính trị quan trọng ở đây là, trong khi các nhà lãnh đạo Xô viết từ Lenin đến Gorbachev ca ngợi cuộc cách mạng này thì Putin rất ghét bất kỳ thay đổi chính trị bất ngờ nào. Ông là một người bảo thủ rất rõ ràng, rất lo lắng về mọi thử thách. Đối với Putin, tất cả các dấu hiệu hoạt động độc lập và phản đối công khai độc lập là một thách thức đối với sự ổn định - đặc biệt, sự ổn định của quy tắc của ông.
"Quá thường xuyên trong lịch sử quốc gia của chúng ta, thay vì phản đối chính phủ, chúng ta đối mặt với sự phản đối đối với chính Nga", ông Putin nói vào năm 2013. "Và chúng ta biết kết thúc như thế nào. Nó kết thúc với sự tàn phá của nhà nước. "
Quay ngược thời gian vào năm 1989, như một sĩ quan K.G.B. đóng tại Dresden, Putin trải qua sự suy sụp của quyền lực Liên Xô với sự báo động lớn. Một khi đã có chính quyền, ông đã theo dõi tình trạng bất ổn tại Georgia, Ukraine, Trung Á, và kết thúc ở Trung Đông trong việc lật đổ ngay cả những chính phủ dường như cứng rắn nhất. Ông đã nhìn thấy những ví dụ của sự hăng hái chính trị như là cảnh báo. Khi biểu tình nổ ra vào năm 2011 đòi hỏi một "nước Nga không có Putin," ông Putin đã nói rõ rằng ông sẽ không khoan dung chút nào. Mục tiêu của ông Putin - để giữ cho xã hội Nga tan rã và giải ngũ; để đảm bảo rằng tầng lớp thượng lưu Nga vẫn trung thành với ông - là gốc rễ của lập trường của ông trong việc lảng tránh nói về các vấn đề chia rẽ của lịch sử Xô Viết và thái độ im lặng của ông về Cách mạng Bolshevik.
Sau năm 1991, chính phủ Yeltsin cố gắng xây dựng một nước Nga hậu Xô viết trên cơ sở chống cộng sản, Cách mạng năm 1917 thường được gọi là "bi kịch" và "thảm hoạ." Các nhà trí thức và nhà báo tự do khẳng định rằng Nga sẽ phơi bày những tội ác của chế độ Cộng sản. Sáng kiến này, phần nào tương tự như các nỗ lực " hòa giải" ở Nam Phi sau chế độ phân biệt chủng tộc apartheid, thất bại nặng nề. Thay vì hòa giải xã hội Nga, chia rẽ chính trị trầm trọng them hơn những gì mà nhiều người. Sự phân chia ý thức hệ này, cùng với nhiều thất bại kinh tế và chính trị của thời kỳ Yeltsin, đã giúp mở đường cho Putin và sự ổn định như là giá trị chính trị cuối cùng.
Năm 1999, Putin thừa hưởng một nước Nga đang ở trong tình trạng khốn khổ, kiệt sức, và bất ổn - như Putin đã nói - "trong một điều kiện chia rẽ, nội bộ rạn nứt." Ông ta chọn cách hòa giải khác: thay vì tiếp cận theo cách "chúng ta hãy nói về nó," ông sử dụng chiến thuật quên lãng. Các cuộc thảo luận công khai về các chủ đề chia rẽ và đáng lo ngại - vai trò của Lenin và Stalin trong lịch sử Xô viết, chế độ độc tài Cộng sản, đàn áp quy mô lớn – không được nhắc đến trong các cuộc thảo luận chính thức về đời sống chính trị và trên các phương tiện truyền thông. Quan điểm chính thức của Kremlin về những vấn đề này đã bị mờ.
Đặc biệt, Putin đã coi thường những sự kiện lớn trong thế kỷ 20, từ sự sụp đổ của nhà nước Nga, vào năm 1917, tới sự sụp đổ của Liên bang Xô viết vào năm 1991. Thay vào đó, ông đã cố gắng tạo ra một cái nhìn mở rộng hơn về lịch sử, giảm thiểu hậu quả của cách mạng Nga. Ông nói “Nước Nga không bắt đầu vào năm 1917 hoặc năm 1991. Chúng tôi có một lịch sử duy nhất, không bị gián đoạn kéo dài trên một ngàn năm."
Khi kỷ niệm 100 năm tháng Mười đã đến gần, Putin, trong bài diễn văn hàng năm của mình ở quốc hội, nói: "Một trăm năm là một dịp để nói về nguyên nhân và bản chất của các cuộc cách mạng ở Nga.” Nhưng thay vì tập trung vào các nguyên nhân của cuộc cách mạng, Putin chuyển sang chủ đề "Chúng ta cần bài học của lịch sử chủ yếu để hòa giải và củng cố xã hội, chính trị và dân sự mà chúng ta muốn đạt được.”
Với Putin, "hòa giải" có nghĩa là trung thành với chế độ. Nếu một người cam kết trung thành với chế độ và chia sẻ lập trường chống lại phương Tây và chống lại tự do, người ta có thể là một người Cộng sản hay một nhà vua, một người ngưỡng mộ Stalin hay Brezhnev hoặc một người thờ phượng Nicholas II. Không giống như chủ nghĩa cộng sản Liên Xô, chế độ của Putin dựa vào sự trốn tránh ý thức hệ, không vì sự mạnh mẽ.
Kết quả là, mặc dù Putin kiểm soát chế độ, sự kiểm soát của ông đối với các phương tiện truyền thông, và sự không khoan dung của ông với những người bất đồng chính kiến, những ý tưởng và nhận thức lịch sử khác nhau, rất khác nhau - và sự kiện một trăm năm cho thấy nước Nga không có độc tôn tư tưởng. Đảng Cộng sản Liên bang Nga, một trong bốn đảng có ghế trong nghị viện, vừa mới tổ chức lễ kỷ niệm tuần lễ cách mạng ở Moscow và St. Petersburg. Các sự kiện bao gồm "cuộc họp quốc tế lần thứ 19 của các đảng cộng sản và công nhân," lễ đặt vòng hoa tại Lăng Lenin, và thăm quan văn phòng Kremlin của lãnh đạo quá cố. Đảng đã xuất bản một danh sách các khẩu hiệu cho trăm năm: "Cách mạng xã hội chủ nghĩa muôn năm!," "Lenin-Stalin-Chiến thắng," "Vinh danh những thành tựu của Cách mạng tháng Mười," "Cuộc cách mạng tháng Mười là đầu máy xe lửa của lịch sử," "Cách mạng đã xảy ra, Cách mạng vẫn còn." Kremlin, tất nhiên, sẽ không tham gia các lễ hội của người cộng sản, nhưng cũng không can thiệp vào việc đảng này ca ngợi cuộc cách mạng. Trong khi đó, sự lãnh đạo của Giáo hội Chính thống Nga đề cập đến cuộc cách mạng như là một "thảm hoạ tinh thần" và đánh dấu năm 1917 là "bắt đầu một kỷ nguyên của sự khủng bố" và những vụ ám sát đầu tiên của "những vị tử đạo mới" - vô số giáo sĩ bị giết bởi Bolsheviks. Một dấu tích của những vị tử vì đạo mới đã được trưng bày khắp nước Nga để đánh dấu ngày kỷ niệm.
Tuy nhiên, mặc dù Đảng Cộng sản và Giáo hội Chính thống Nga đánh dấu ngày 07/11 một cách khác biệt lớn, nhưng các nhà lãnh đạo của cả hai thể chế này đều sẵn sàng đóng góp cho dự án hòa giải của Putin. Họ dễ dàng bỏ qua sự khác biệt trong quá khứ và coi khác biệt hiện tại là nhỏ, và tôn trọng nhau. Cả hai đều hoàn toàn trung thành với Vladimir Putin.
Masha Lipman
Masha Lipman là tổng biên tập của Counterpoint, một tạp chí của Đại học George Washington có trụ sở tại Moscow.
Vũ Quốc Ngữ dịch
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét