Chính phủ nên theo đuổi những mục tiêu kinh tế nào?

Theo công bố của Tổng cục Thống kê, tốc độ tăng trưởng GDP chín tháng đầu năm 2016 ước đạt 5,93%. Với kết quả này, mục tiêu tăng trưởng kinh tế cả năm 2016 đạt 6,7% gần như chắc chắn là không đạt.

Có lẽ Chính phủ đã nhận thức được điều này nên chỉ đưa ra quyết tâm phấn đấu đạt mức tăng trưởng 6,3-6,5%. Như Thủ tướng phát biểu, ngay cả mục tiêu này cũng vẫn là cao và khó bởi để đạt được mục tiêu này thì tăng trưởng quí 4 phải ở mức 7,1-7,3%, tức cao hơn hơn cả mức tăng 7,01% trong quí 4 năm ngoái. 

Giống như các năm trước, việc điều chỉnh mục tiêu tăng trưởng GDP lần này một lần nữa cho thấy, mục tiêu tăng trưởng GDP hàng năm mà Quốc hội đặt ra cho Chính phủ chỉ nên coi là một dự báo tham khảo để xây dựng một số kế hoạch về ngân sách và đầu tư hơn là một mục tiêu pháp lệnh phải phấn đấu để đạt được. 

Việc coi tăng trưởng GDP như là một mục tiêu pháp lệnh là di sản của thời kế hoạch hóa tập trung cũng như não trạng kiểm soát tổng cầu. Để có thể đạt được mục tiêu tăng trưởng GDP như mong muốn thì Chính phủ phải có khả năng kiểm soát được các cấu phần của tổng cầu như đầu tư của khu vực nhà nước và tư nhân, chi tiêu của khu vực nhà nước và tư nhân, giá trị xuất nhập khẩu. Khi khu vực kinh tế nhà nước ngày càng thu hẹp thì rõ ràng khả năng Chính phủ kiểm soát các cấu phần này của tổng cầu càng giảm. Đó là lý do vì sao mục tiêu tăng trưởng GDP và kết quả thực tế đạt được luôn khác nhau đáng kể trong những năm gần đây. 

Trong nền kinh tế thị trường, các chỉ số như tăng trưởng GDP, tăng trưởng sản lượng của các ngành, mức đầu tư ngoài ngân sách, tỷ giá… là các chỉ số được hình thành bởi quyết định của hàng chục triệu người. Chính phủ không có đủ quyền lực, năng lực, và phương tiện để kiểm soát các quyết định của người dân nên việc đặt ra một con số nào đó làm mục tiêu cho Chính phủ phấn đấu hoàn thành là một hành động duy ý chí chứ không phải duy lý. 

Vì lẽ đó, Chính phủ nên tập trung đưa ra các mục tiêu phấn đấu mà mình có khả năng kiểm soát, chẳng hạn các chỉ tiêu tài khóa như chi thường xuyên, thâm hụt ngân sách, nợ công và các chỉ tiêu tiền tệ như các chỉ tiêu về lạm phát mục tiêu, dự trữ ngoại hối. Việc xây dựng quy tắc cũng như thiết lập ngưỡng đạt được cho các chỉ tiêu này sẽ góp phần giúp cho môi trường vĩ mô của nền kinh tế được ổn định, tạo điều kiện cho các chủ thể kinh tế xây dựng các kế hoạch đầu tư trung và dài hạn, qua đó thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. 

Bên cạnh các mục tiêu tài khóa và tiền tệ, Chính phủ có thể xây dựng các mục tiêu liên quan đến cải cách năng lực điều hành của Chính phủ như cắt giảm biên chế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, loại bỏ các thủ tục và quy định hành chính cản trở doanh nghiệp và người dân để cải thiện môi trường kinh doanh… 

Nếu những mục tiêu tài khóa, tiền tệ, và cải cách thể chế này được Chính phủ đặt ra, theo đuổi và hoàn thành thì đầu tư và tiêu dùng tư nhân sẽ tăng, giá trị xuất khẩu cũng sẽ được cải thiện và tổng hợp lại sẽ thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế. Đấy chính là những ảnh hưởng tích cực nhưng gián tiếp của Chính phủ vào hành vi của các chủ thể kinh tế, qua đó thúc đẩy tăng trưởng nói chung. 

Đinh Tuấn Minh